Çocuklarda astım neden olur?Bir çocukta astım görülmesi için iki temel neden vardır: genetik yatkınlık ve çevresel faktörler. Astım alerjenler tarafından bronşlarda gelişen mikrobik olmayan kronik bir iltihabı hastalıktır. Bu iltihabi sürecin yanında bronşlarda aşırı kasılmaya bir eğilim vardır. Çevresel faktörlerin başında sigara dumanı gelir. Bunun yanında ev içi ve ev dışı hava kirliliği, eğer alerjik duyarlılık varsa yüksek alerjene sahip bir bölgede yaşama, yüksek nem, stresli ortamlar ve benzeri biyolojik olarak zararlı tüm ortamlar astım için çevresel risk faktörüdür. Ayrıca sık ve gereksiz antibiyotik kullanmak, aşırı hijyen kuralları diğer çevresel risk faktörleridir. Kentsel ve batı tarzı yaşam stres yanında, katkı maddeleri içeren beslenme ile birlikte bir çevresel risk faktörü oluşturur.
Anne-baba ve öğretmenler hangi belirtiler olduğunda astımdan şüphelenmeli?
Çocuklarda astımın erken belirtilerinin başında gelen “hışıltı”dır. 6 yaşından önce yineleyen hışıltıları, bronşiolitleri olan çocukların bir kısmında bulgular gerilerken, bir kısmında erişkin yaşta da sürer. Erken doğum, sigara maruziyeti de geçici hışıltı sıklığını arttırır. Ayrıca “alerji ile ilişkili olmayana astım”da vardır. Okul çağında astımı olan çocukların çoğunluğunda ilk 2-3 yaşta hışıltı öyküsü vardır. Sıklıkla bu hışıltılar viral enfeksiyonlarla ilişkilidir. Ayrımın 3 yaşından önce yapılabilmesi oldukça zordur. Astımın ileri yaşlarda devam etmesi açısından en yüksek risk taşıyan grup alerjik olan ve hışıltısı olan çocuklardır. Astımın kalıcı olmasının en önemli belirleyicilerinden biri alerjinin varlığıdır. Özellikle egzersizle artan öksürük tarif eden çocuklarda hele de bulgular uzamış ise astımdan şüphelenmek gerekir.
Astım tanısını nasıl koyuyorsunuz?
Öncelikle çocuk hakkında aileden alınan detaylı bilgi çok önemlidir. Çocuğunun hışıltısının ne zaman başladığı öğrenilmelidir. Bazen bu bilgi bütün laboratuvar incelemelerinden daha değerli olabilir. Örneğin bir anne “her nezlenin çocuğun bronşlarına indiğini” söylemesi ya da bu esnada “göğsünden kedi mırıltısı gibi bir ses duyulması” astımın en kesin bulgularından birisi olabilir. Bundan sonra dikkatle yapılan bir muayene çok önemlidir.
Çocuklarda astım kalıtsal mı?Astım kalıtsal bir hastalıktır. Bu kalıtsal özelliğe genetik yatkınlık denilir. Kalıtsal özelliğin %40 baba ve %60 anneden geçtiği düşünülmektedir.
Anne sütü astıma karşı koruyucu mu?
Anne sütünün hem astım hem de diğer alerjik hastalıklara karşı koruyuculuğu kanıtlanmıştır. Alınan anne sütü barsak yüzeyinde dışarıdan gelen maddelere karşı alerjik cevap verilmesini engeller. Bu nedenle halk arasında da “anne sütü aşıdır” derler.
Mama ile büyüyen çocuklarda alerjik reaksiyonlar daha mı çok görülüyor?
Bunu söylemek mümkün değildir. Ancak anne sütü ile beslenenlerde astım ve alerjik hastalıklar daha az görülür.
Astımlı çocuklar için önerdiğiniz veya yasakladığınız bitkiler, bitki kürleri/çaylar var mı?
Hayır. Astım ve alerjik hastalıklarda bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış ilaçlar, cihazlar, çevresel korunma ve izlem dışında önerdiğim bir yöntem yok. Olamaz da zaten. Ancak doğal olmayan katkılı besin maddeleri, asitli içecekler, sigara dumanına maruziyet kesinlikle yasaklanmalıdır.
Astımlı çocuğu olanlar evlerinde nelere dikkat etmeli?
Çocuğun astımı kontrol altında ise, grip ya da nezle gibi enfeksiyon dönemlerinde, yaşıtlarının tümünde olabilecek hafif öksürükler dışında gece öksürüklerinin olmaması ya da çok nadir olması gerekir. Öksürük ya da nefes darlığı ile gece uyanmaması ve hırıltı duyulmaması beklenir. Yoğun gece öksürükleri ve gece nefes darlığı ya da göğüste daralma hissi ile uyanma astım atağını düşündürmelidir. Egzersiz dayanıklılığının azalması, egzersiz ile yaşıtlarına göre daha erken yorulma, nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi olması astım kontrolünün kötü olduğunu akla getirir. Dinlenirken öksürük ve hışıltı ise sıklıkla atak dönemlerindeki bir yakınmadır.
Atak durumunda nasıl davranılması gerektiğini, anne ve babaların önceden çocuğun doktoru ile görüşmüş olması ve ilk müdahale konusunda bilgi sahibi olması gerekir. Ağır astım atağında, sağlık kuruluşuna ulaşıncaya kadar olan zamanda ilk müdahaleyi yapabilmeleri ve uygulayacakları rahatlatıcı ilacı tanımaları amacı ile, astım tanısı ile izleme alınan bir çocuğun ailesi ile atak durumunda nasıl davranılması gerektiği ayrıntılı bir şekilde tartışılmalıdır.
Bıldırcın yumurtası gerçekten astıma iyi geliyor mu?
Hayır. Bunun olduğunu gösteren bir bilimsel kanıt yok. Bilhassa yanlış olarak çiğ tüketildiği için zararlı olabilir.
Astımı olan çocuklar spor yapabilir mi?
Astımlı çocukların büyük bir kısmında, özellikle astımları kontrol altında değil ise, spor belirtilerde artışa neden olabilir. Ancak düzenli aerobik egzersiz sağlık açısından yararlıdır ve engellenmemelidir. Egzersiz hastaların belirtileri tedavi ile kontrol altına alındıktan sonra önerilmelidir. Astımlı çocuklar için düzenlenmiş olan egzersiz programları ile hem fiziksel aktivitede, kas koordinasyonunda ve kendine güvende artış olduğu gösterilmiştir. Kazadan korunulan tüm spor faaliyetleri uygundur ama yüzme en idealidir.
Astımlı bir çocuk tedaviyle düzelir mi yoksa ömür boyu kalıcı bir hastalık mı?
Çocuk astımı tedavi edilebilen, tedaviyle tamamen kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Bu açıdan erişkin çağı astımında ayrılır. Çocuk büyüdükçe havayolları gelişir ve astmatik iltihaplanma eğer uygun tedavi şekli ve ideal izlem ile ortadan kaldırılırsa bronşlar normal hale gelecektir. Ancak astımlı çocuk bu büyüme ve rejenerasyon kapasitesinin uygun döneminde teşhis edilmeli ve tedavi edilmelidir. Bunun için “ne zaman?” diye sorulursa, cevap “mümkün olan en erken yaş” denilebilir.
Astım genel anlamda çocukluk çağının hastalığıdır. Bu çocukların çoğunluğunda bronşların büyümesi ve genişlemesi ile ortalama 7-8 yaşlarında bulgular sinsi hale geçer. Ne zaman erişkin hale gelip, çevresel risklere maruz kalınca astım bulguları tekrar geri döner. Bu nedenle, astımın çocukluk çağında tam tedavi edilmesi gerektiği ve bunun mümkün olduğu bilinmelidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder