Sayfalar

10 Ağustos 2010 Salı

Çocuklarda Diş Sağlığı

Sevgili Manisalı hemşerilerim,
Sıcak tatil günleri devam ediyor. Çocuklarımıza tatilde olmanın verdiği rahatlıkla hem beslenme hem de disiplin açısından bu dönemde biraz daha rahat davranıyoruz. Oyunla birlikte bol bol atıştırmalar; sık sık dondurma gibi tatlı yiyecekler daha çok tüketiliyor. İşte bu nedenlerle bu hafta sizlere çocuklarımızın diş sağlığı ile ilgili bilgiler vermeye çalışacağım.
Diş sağlığımızın çok önemli olduğunu sanırım söylememe gerek yok. Açıkcası 20 yılı aşkın bir süredir doktorluk yapmama rağmen diş konusunda benim bile çok eksiğim, bilmediğim hatta yanlış bildiğim konu varmış. Sizler sayesinden ben de öğreniyorum. Kızım 3 yaşında olmasına rağmen hala diş kontrolüne götürmedim. Ayşe hanımdan hemen bir randevu alacağım ve 1 yaşında olması gereken kontrolü biz ancak yaptırmış olacağız. Ama zararın neresinden dönsek kardır. Ayrıca kızıma yatarken hep süt içirdik ve ardından uyuyakaldı. Dahası içine daha sağlıklı olsun diye de bal koyardık. Neyse Dr.Ayşe hanımla konuştuktan sonra yanlışlarımı gördüm. İşte siz anne ve babalar umarım yanlışlarınızı benden daha önce görür ve farkına varırsınız. Zaten “Sağlıkta Gündem”in temel amacı da sağlık konusunda bir farkındalık oluşturmak.
Diş sağlığı konusunda eksiklerim olsa da genel sağlık kuralları vardır. Bu konuda benim sizlere önerim yine sağlığın temel konusu olan sağlıklı beslenme olacaktır. Diş sağlığımız için kalsiyumdan yana zengin yiyeceklere ağırlık verilmelidir. Bunlar özellikle kalıcı dişlerin ve dişetlerinin sağlıklı gelişiminde önemli rol oynarlar. Şekerli gıdaların tüketimi sınırlandırılmalıdır. Bunlar çürük oluşumunu tetiklerler. Çocuklara her yemekten sonra diş fırçalamanın gerektiği öğretilmelidir. Bebeklerde dişler çıktıktan sonra dişler ve dişetleri temiz ve ıslak bir gazlı bezle silinmelidir. Fırçalama imkânı olmayan durumlarda, yemek sonrası ağız suyla çalkalanmalıdır. Tatlı içeceklerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Bu içecekler dişlerin yapısını bozarak çürüğe yatkın bir hale getirmektedir. Diş hekimi ile erken ve henüz sorun yokken tanışmak çocukta olumlu bir imaj oluşmasını sağlar. Böylece bizler gibi diş hekimi korkusu olmaz.
Ve en önemli konu da anne-babanın davranışlarıdır. Çocuklarımız söylediklerimizi değil yaptıklarımızı taklit ediyorlar. Bu nedenle onlara iyi örnek olmamız gerekiyor. Sağlıklı beslenerek ve düzenli diş fırçalama alışkanlığı ile çocuğa sağlıklı bir model oluşturmalıyız.
Bu arada bir iki acil konuda öneri ile bu haftaki yazımı sonlandıracağım. Eğer tatilde çocuğunuzun dişi ağrırsa Ağrıyan dişin çevresini temizleyin. Ilık tuzlu su ile gargara yaptırın ve eğer varsa sıkışmış yiyecek artıklarını diş ipi ile uzaklaştırın. Çocuğunuza daha önce de denemiş olduğunuz bir ağrı kesici verin ve en kısa sürede bir çocuk diş hekimine götürün. Eğer dişlere bir çarpma veya kaza olur ve kırılma meydana gelirse sizin yapacağı çok fazla şey yoktur. Bu nedenle hiç zaman kaybetmeden diş hekiminiz ile temasa geçin. Travmalardan sonra her kaybedilen saat oluşan hasarı büyütmektedir.
Diş hekiminize ulaşana kadar yarayı ılık su ile temizleyin. O bölgeye soğuk kompres uygulayın. Varsa kırık diş parçalarını saklayın. Diş tümüyle çıkmışsa dişi bulun. Köküne mümkün olduğunca dokunmadan alın. Diş hekimine gidene kadar dişi saklamak için en ideal ortam süttür. Temiz bir kapta sütün içinde koruyarak en kısa sürede diş hekiminize gidin.
Isırılmış dil, dudak ya da yanak yaralı bölgeye buz koyun. Eğer kanama varsa, temiz bir gazlı bez ile hafifçe basınç uygulayın. Kanama 15 dakika içinde durmazsa diş hekiminize başvurun. Umarım bu acil durumlara hiç gereksinim duymazsınız. Hepinize iyi tatiller.
Sağlıkta Gündemi okuyun sağlıklı kalın.

Manisa Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Pedodonti Uzmanı Dr.Dt. Ayşe (Erzin) Bolu: Diş sağlığı için çocuklarınızın beslenmesine dikkat edin!

Bebek veya çocuklarda ilk diş muayenesi ne zaman olmalı?
Özellikle erken bebeklik döneminde (0-12 ay) diş çürüğü riski altında olan bebekler ilk yaşlarına varmadan önce bir çocuk diş hekimine muayene olmalıdırlar. Biz buna birinci doğum gününden önce birinci muayene deriz. Daha sonra da altı ayda bir kontrol muayeneleri yapılmalıdır. Çünkü süt dişleri normal dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle çürümeye daha yatkınlardır, daha kolay ve hızlı çürürler.
Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrıları zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olmasında fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir.

Bebeklerde ağız bakımı nasıl olmalı?
Bebek 6-8 aylıkken, (yani ilk dişler ağızda göründüğünde) temizleme işlemi başlamalıdır. Sabah kahvaltısı sonrası ve gece yatmadan önce dişleri (en azından çiğneme yüzeylerini) temiz bir tülbent ya da gazlı bezi ıslatarak silmek gerekmektedir.

Dişler ne zaman çıkar?
Süt dişleri 6. aydan itibaren sürmeye başlar. Çocuk 2,5 yaşına geldiğinde sürme tamamlanmış olur. Ancak genetik faktörler sebebiyle daha geç veya erken sürmeleri de söz konusu olabilir.

Diş çıkarma sırasında ağrı veya ishal gibi başka rahatsızlıklar olur mu?
Diş çıkarma belirtilerini tükürükte artış, dişetlerinde kızarıklık, kaşıntı, şişme, sert cisimleri ısırma isteği, iştahsızlık, huzursuzluk olarak söyleyebiliriz.

Diş çıkarma sırasındaki rahatsızlıklar için tedavi önerileriniz nedir?
Anne ve baba bebeğe ilgi ve şefkat göstererek bebeğin dişetlerini soğuk bir bezle temizlemeli, bebeğe soğuk diş kaşıyıcıları vermeli ve gerekirse bebeğe diş hekimi kontrolünde ağrı kesici pomadlar kullandırmalıdır.

Çocuklarda süt dişleri kaç tane ve nerede olmalı?
Süt dişleri tamamlandığında ağızda 8 kesici, 4 köpek ve 8 azı dişinden oluşan 20 süt dişi vardır.

Diş sağlığı açısından çocuklarda emziğin önemi var mı?
Yalancı emzik kullanma gibi alışkanlıklara 2-2,5 yaşına kadar izin verilebilir. Eğer parmak emme alışkanlığı mevcutsa, bunun sebebi araştırılarak 3-6 yaş arasında bu alışkanlık mutlaka giderilmelidir.
Parmak emme doğuştan kazanılmış bir reflekstir. Parmak emme, yalancı emzik kullanma alışkanlıkları 2-2,5 yaşına kadar sürebilir. Ancak bu yaştan sonra süren parmak emme alışkanlığı ortodontik problemlere sebep olur. Parmak emme alışkanlığı en geç 4,5 yaşında bıraktırılmalıdır.

Biberon konusunda düşünceleriniz…
Bebeklerin dişlerinde 'biberon çürüğü' dediğimiz kahverengi lekelenmeler görülebilir. Bu duruma gece biberonla uyuyan bebeklerde sık karşılaşılır. Biberon çürüğünden korunmak için bebeğin biberonla uyuma alışkanlığı önlenmeli, bebek beslendikten sonra su içirilmeli ve biberondaki süte şeker, bal, pekmez kesinlikle eklenmemelidir.
Biberon çürüğü görülen dişler tedavi edilmezse ağrı yapar ve iltihaplanır. İltihaplı ya da ağrıyan dişler bebeğin huzursuzlanmasına ve beslenme düzeninin bozulmasına neden olur. İltihap alttan gelecek kalıcı dişleri de etkileyip şekillerinin bozuk olmasına yol açar.

Çocukların dişleri niye çürüyor?
Anne ve babaların çok yaptığı bir hata da emzik ya da biberonu şeker, reçel vb. gibi gıdalara batırarak çocuklara vermeleri veya uyku aralarında şekerli süt, meyve suyu gibi gıdalara alıştırmalarıdır. Böylece beslenme düzensizliğinden dolayı dişler çürümeye yatkın hale gelir. Daha sonra da cips gibi gıdalarla çürük oluşumu hızlandırılmaktadır.

Çürük oluşumu engellenebilir mi?
6 yaşında süt dişlerinin arkasında daimi dişler çıkmaya başlar. '6 yaş dişi' dediğimiz bu dişler üstlerinde düşecek süt dişi olmadığı ve geride kaldıklarından dolayı çocuk ve ebeveyn tarafından fark edilmezler ve yeterince temizlenemediklerinden dolayı çürümeye yatkındırlar. Bu dişlerin üzerinde bulunan girinti ve çıkıntılar çocuk diş hekimi tarafından 'fissür sealent' uygulanarak örtülür ve çürük yapıcı etkenlerin dişin üzerine yapışması engellenir. Ayrıca topikal flor uygulamasıyla dişler çürüğe karşı dirençli hale getirilir.

Süt dişlerinin önemi nedir?
Süt dişlerinin yerine yenisi gelecek düşüncesiyle bakımının yapılmaması büyük bir hatadır. Süt dişlerinin çocuğun düzgün beslenmesi, konuşmanın düzgün gelişmesi çocuğun psikolojisi ve yerine gelecek daimi diş için yer tutucu görevi görmesi nedenlerinden dolayı temizlenmesi çok önemlidir.

Süt dişlerindeki çürükler tedavi edilmeli mi?
Süt dişlerinde de çürük oluşabilir. Bu çürüklerinde mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Tedavi mümkün olmazsa diş çekilmelidir. Süt dişleri zamanından önce çekilirse, çekilen dişin yerine zamanla diğer dişler kayacağından ya alttan gelen daimi dişe yer kalmaz ve yer darlığı oluşur ya da diş normal gelmesi gereken yerden gelmeyip farklı bir yerden gelir; yani çarpık gelir. Bunu önlemek için de çekilen dişlerin yerine mutlaka yer tutucu hatta gerekirse çocuk protezi yapılmalıdır. Dolayısıyla süt dişlerindeki çürükler tedavi edilmeli, "nasıl olsa yerine yenileri gelecek" diye düşülmemelidir.

Çocuklarda diş fırçalama ne zaman başlamalıdır?
1,5-2 yaşlarına geldiğinde küçük bir fırça yardımıyla anne ve baba kontrolünde çocuğa diş fırçalama alışkanlığı kazandırılmalıdır Diş fırçası kullanımına ise çocuğun arka dişlerinin çıkmasından sonra (ortalama 2,5 - 3 yaşında ) başlanması uygundur.

Çocuklar için nasıl bir diş fırçası seçilmeli?
Küçük başlı ve yumuşak bir diş fırçası öneririm.

Çocuklarımıza dişlerini günde kaç kez fırçalatmalıyız?
Sabah kahvaltıdan sonra ve gece yatmadan önce mutlaka dişler fırçalanmalıdır.

Diş fırçalatma alışkanlığını kazandırmak için önerileriniz…
Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler. Çocuğun el becerisi, merakı ve anne babanın tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler.

Çocuklarda macun kullanılmalı mı?
Diş macunu kullanımına üç yaşından sonra başlanmalıdır. Diş macunu kullanımına başlandığı dönemde, florürlü diş macunlarından herhangi biri tercih edilebilir. Önemli olan çocuğun seçilen macunun tadını sevip istek duymasıdır.