Sayfalar

12 Nisan 2010 Pazartesi

3 Şubat 2010 tarihli Sağlıkta Gündem

EDİTÖR YAZISI: SİGARA İLLETİ !

Sevgili Manisalı hemşerilerim,
Bu haftaki konumuz SİGARA İLLETİ!
Sanıyorum “illet” terimi yerel bir kullanım. Büyüklerimiz hep söylerdi: Bırak şu illeti! Kurtul şu illetten!
Türk Dil Kurumu sözlüğüne baktım ilk kez: Hastalık derecesine varan alışkanlık anlamındaymış. Ne güzel söylemiş büyüklerimiz meğer…
Ben de bir sigara bağımlısıydım. Hala severim sigarayı, içenleri. Daha doğrusu “sigara içme halini” severim. Sigarayı değil….
Neden mi?
Maalesef ağzımın tadını bozuyor da ondan. Ayrıca bunca yıldır ürolojik kanserler üzerine çalıştığım için biliyorum, zararları da ortada. Ama o içmenin verdiği hava… Sinirlenirsin yakarsın bir cigara. Keyiflenirsin yine yakarsın bir cigara. Bazen sigara ile tanışırız insanlarla. Hatta şu son yasaklardan sonra insanlar kapı önlerinde sigara içerken tanışıyorlarmış. Adına da flört etme ve sigara içmenin ingilizce karışımından oluşan “smörting” koymuşlar.
Yıllar önce Akhisar seyahat otobüsleriyle her hafta İzmir Atatürk Lisesine gelir giderdim. Bilirsiniz o dönemi. Tabiri caiz ise otobüsler “leş gibi” sigara kokardı. Çok rahatsız olurdum o kokudan. Gel zaman git zaman bir gün yanımda oturan bir “abi” yak bir cigara dedi, lise 2’deydim, sene 1983. Bilemiyorum neden aldım ve yaktım. Belki büyük olmak, belki hava atmak için. Nedeninin ne önemi var. Zaten beyinlerimiz hazırdı ki… Her filmde, her evde ve her gezide hep bu ortamda büyüdük…
Çektim bir fırt. Öksürmemek için zor tuttum kendimi. Bozuntuya vermedim. Ağzım leş gibi olmuştu ama otobüsün o kötü kokusu da kaybolmuştu. İşte buydu çözüm: büyüklere çaktırmadan bir paket taşırsın ve sadece otobüste gelir giderken içersin. Böylece leş gibi kokuyu duymazsın…
Uzun bir dönem böyle gitti doğrusu. Ama hiç durur mu durduğu yerde… Aldı başını gitti. Yıllarca da hep mücadele ettim. Önce piyasada bulunan sigaraları içmedim. Sırf çok içmemek için. Arkadaşlarım hep hava atmak için farkı sigara içtiğimi söylediler. Olsun varsın önemli olan az içmekti. Doğrusu ben sigarayı istediğim zaman içmeliydim. Sigara beni içmemeliydi!
Sonra baktım doktor olacağım dedim ki ben içerken hastama nasıl içme diyeceğim. Bıraktım 4 yıl. Yine biri kanıma girdi: “amaann n’olcak, öğlenleri yak bir cigara, keyif yapalım karşılıklı” dedi.
Ah! Durur mu durduğu yerde illet!
Bu kez dedim ki bari öğlen 12 den önce hiç içmeyeyim. Yine böyle gitti bir dönem. Manisa’da Lalelideki bahçeli evlerde oturdum hep. Cigaramıda hep bahçemde içtim. Misafirlerime de hep yere atın izmariti, özgür hissedin kendinizi burada dedim. Ben de hep yere atar sonra toplar atardım onları. Bahçede kullanılmayan bir yerde birikmiş hepsi. Aman Allahım! Ben şekerli “Kaptan Bilek” içiyorum ya hepsi ayırt ediliyor. İzmaritler benim boyuma ulaşmış. Oturup düşündüm. Aradan 20 yıl geçmiş. Derler ki meslektaşlarım 2o paket/yıldan sonra her şikayette önce kanser arayacaksın! Ayrıca bu bölgede erkekler daha çok kalp krizinden ölüyor. Kalp doktorum da dedi ki: hem kolesterolün yüksek hem de sigara içiyorsun; buna biz intihar diyoruz.
İşte dedim ki, dostum ayrılma vaktimiz geldi. Önce beynimi hazırlayacağım bir süre tanıdım kendime. Önümüz ramazan. Hazır gün boyu içmeyeceğiz. Zaten aramız açılacak biraz. Dedim ki fırsat bu fırsat! Bayram tatili de bitsin ben de bırakayım. Her gece yatarken ve her sabah banyonun aynasında kendime bakarak “Dostum seninle ayrılacağız” dedim iki ay boyunca. Hazırladım hem kendimi hem de dostumu. Son gece çıktım bahçeme ve son kez birlikte olduk. Dostça ayrıldık. O da beni sever ben de onu. Ama ikimizin de iyiliği için ayrılmalıydık. Ve öyle de oldu.
Sizde bakın kendi yaşamınıza ve birlikte geçirdiğiniz yıllara. Artık ayrılmak vakti gelmedi mi?
Zamanı geldiyse “şu illetten kurtulmanın”; uzmanlarımız sizlere yardımcı olmak için yanıtladılar.
Haftaya okul çocuklarımızın sağlıklı beslenmesi için çok yararlı bilgiler bulacaksınız.
“Sağlıkta Gündem”i takip edin, sağlıklı kalın.

Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr.Ayşın Şakar Coşkun: Sigaradan her yıl 100.000 kişi ölüyor.

Sigara bırakma polikliniğinden sorumlu öğretim üyesisiniz. Polikliniğinizin çalışma şekli hakkında bilgi verebilir misiniz?
Sigara Bırakma Polikliniğimiz Eylül 2002’den itibaren Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı bünyesinde ve Psikiyatri ile işbirliği içinde, Perşembe günleri öğleden sonra, randevulu olarak hizmet vermektedir. Başvurmak isteyen kişiler 2323133 -254 nolu telefondan randevu alabilirler. Randevu tarihinde ilk başvuruda sigara bağımlılarına sigara içme davranışları ve genel sağlık durumları ile ilgili sorular yöneltiyor ve bir test ile nikotin bağımlılıklarını ölçüyoruz. Ardından sigara ile ilişkili sağlık problemlerinin erken tanınması açısından kan testleri, akciğer grafisi, kalp grafisi ve solunum testlerinden oluşan mini bir genel kontrol yapıyoruz. Hasta sonuçlarını toplayıp bir hafta sonra tekrar polikliniğimize geliyor. Sigara bırakma gününe karar verdikten sonra poliklinikte uygulayacağımız tedaviye karar vererek sigara bırakma girişimine başlıyoruz. İşimiz burada da bitmiyor. Sigara bıraktıktan sonraki, özellikle iki aylık dönemde daha da sık olmak üzere, bir yıl kadar hastalarımızı izlemeye devam ediyoruz.

Polikliniğinizin başarı oranları hakkında bir veriniz var mı?
Polikliniğimize 2002 yılından itibaren 797 kişi başvurdu. Yakın zamanda Eylül 2002-Mayıs 2008 tarihleri arasında polikliniğimize gelen hastalar arasında yaptığımız bir çalışmada sigara bırakma oranları altı aylık %34.5, 12 aylık %25.5 olarak bulunmuştur. Bu çalışmamız yakın zamanda bir tıp dergisinde basılacaktır.

Sigara gerçekten kötü bir şey mi? Hiç faydası yok mu?
Sigara vücuttaki tüm organ ve dokuları etkileyen, üstelik sadece içeni değil, içenin yanında bulunanı da hasta eden bir madde. Üstelik yasal, ulaşılması ve kullanımı çok kolay. Tek faydası çok uluslu sigara tekellerine kazandırdığı maddi güç. Sigaranın yanı sıra özellikle gençlerimizi etkileyen nargile gibi tütün mamülleri de aynen sigaranın zararlarını taşımaktadır.
Tütün bağımlılığı ülkemizde yılda 100.000 kişinin ölümüne neden olan bir hastalıktır. Günümüzde aynen esrar, eroin bağımlılığı gibi, hatta onlardan 8 kat daha güçlü bir bağımlılık, yani bir hastalık olduğu kabul edilmektedir.

Peki bırakmak isteyenler için önerileriniz nedir?
Tütünü deneyen her 4 kişiden 3’ü bağımlı hale gelir. Tütün bağımlısı 10 kişiden ancak 1 kişi yardımsız sigarayı bırakabilir. Sigara bırakmak isteyen kişi eğer günde 1 paketten fazla sigara içiyorsa ve sabah uyandıktan sonra yarım saat içinde ilk sigarasını yakıyorsa nikotin bağımlılığı yüksek anlamına gelir. Bu kişilerin çoğu kez tıbbi yardım almaları gereklidir. Çünkü bu kişilerde sigara bırakma döneminde huzursuzluk, uyku problemleri, dikkat eksikliği, çabuk sinirlenme gibi nikotin yoksunluk şikayetleri olur, tedaviyle ortadan kaldırılabilir.

Hiç sigara içtiniz mi?
Ben hiç sigara içmedim.

Eşiniz veya anne babanız içiyor mu?
Şu anda ailemde sigara içen kimse yok. Eşim ve babam daha önce sigara kullanmışlardı.

Onlara sigarayı bıraktırabildiniz mi?
İkisi de bıraktı. Bir kişiye “sigara bıraktırmak” deyimini pek tercih etmiyorum. Kişi sigarayı bırakmaya kendisi karar verir. Biz hekimlerin görevi bağımlıya sigaranın zararlarını, bırakmayla edineceği yararları gösterebilmek ve sigarayı bırakma kararını almasına yardımcı olmaktır. Bu aşamadan sonra sigara bırakma döneminin daha konforlu, sorunsuz geçmesini sağlayacak, kişinin yoksunluğa girip tekrar sigaraya başlamasına neden olabilecek şikayetleri ortadan kaldırabilecek ilaç tedavilerimiz devreye girer. Nikotin bantları, sakızlar veya sigara bırakmada kullanılan hap şeklindeki ilaçlarla bunu sağlarız.

Sigaraya düşman mısınız?
Tütün karşıtı hareketin bir neferi olduğumu söyleyebilirim. Birçok hastam sigaranın zararlarının bu kadar iyi bilinmediği yıllarda sigaraya başlayıp, bir bağımlılık olması nedeniyle kendi başlarına tütünden kurtulamayan kişiler. Onların sigara nedeniyle yemek bile yiyemeyecek kadar nefes darlığı çekerek hayatını sürdürmek zorunda olmalarını izlemek veya 40 yaşında bir hastaya sigara ile ilişkili akciğer kanseri olduğu haberini vermek bile insanı sigaraya düşman etmeye yeter. Ancak en çok üzüldüğüm nokta ilköğretim çağında çocukların sigara içmesi ve sigaraya başlama yaşının bu kadar düşmesi.
Son olarak sigara kullanan kişileri polikliniğimize davet ediyorum. Sigarayı bırakmayı düşünmeseler bile gelsinler. Tütünle ilişkili bir hastalıkları olup olmadığına bakalım ve onlara bırakmayla kazanacaklarını anlatalım. Bizim için bir kişinin bile sigarayı bırakması ya da başlamaması çok önemlidir. Ülkemizdeki 17 milyon sigara bağımlısı düşünüldüğünde daha yapacak çok işimiz var.

Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi Psikiyatri Uzmanı Doç.Dr.Artuner Deveci: Sigarayı Bırakmak İçin KARAR, EYLEM ve SÜRDÜRME gerekli!

Sevgili meslektaşım, siz aynı zamanda Türkiye Psikiyatri Derneği, Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları Bilimsel Çalışma Birimi Eşkoordinatörüsünüz. Bu yönünüzü de düşünerek soruyorum "sigara gerçekten kötü bir şey mi? Hiç faydası yok mu?"
Sigara içmek bir hastalıktır. Dolayısı ile hangi hastalık insana faydalı olabilir ki? Tüm madde bağımlılıkları arasında en yaygın, en ölümcül ve maliyeti en yüksek bağımlılık maddesi olan nikotin sigara ile alınmaktadır ve önlenebilmektedir. Ancak nikotin bağımlılığı çeşitli yönleri ile diğer bağımlılıklardan ayrılmaktadır. Birincisi, davranışsal yakınmalar yapmaz ve bu nedenle kişiler genellikle yardım aramazlar. İkinci özellik ise nikotin kullanımının diğer insanlara zarar vermediğinin düşünülmesidir. Bu yanlış bilgi yüzünden toplumsal maliyeti çok olmasına karşın uzunca bir süre toplumsal tepki oluşmamıştır. Nikotinin tütün içinde alınmasının yasal olması bağımlı kişilerin maddeyi bulmak için yasadışı yollara başvurmak zorunda kalmaması üçüncü ayırt edici özelliktir.

Sigara bırakılabilir mi?
Alkol ve yasadışı maddelerin aksine nikotin bağımlılarının çoğu sigarayı tedavi gerektirmeden bırakabilmektedir. Sigarayı bırakmayı planlayan kişinin geçirdiği 4 evre vardır. Bunlardan birincisi kişinin ciddi olarak sigarayı bırakmaya henüz karar vermemiş olduğu ilk düşünme aşamasıdır. İkinci evre kişinin ciddi olarak sigarayı bırakmaya karar vermesidir. Bundan sonraki adım düşünceyi eylem haline dönüştürmek ve bırakmak için harekete geçme dönemidir. Son dönem ise sürdürme dönemidir. Bir kişinin sigarayı bıraktığını söyleyebilmek için en az bir yıl süreyle hiç sigara içmemesi gerekir.

Sizce sigarayı bırakmak için en önemli gördüğünüz 10 taktik nedir?
1. Bırakmak istediğinizden emin olun.
2. Bırakma nedenlerinizi belirleyin ve bunların sizin için önemli olduğuna emin olun.
3. Kendinize sigarayı bırakmak için bir gün belirleyin ve bu takip eden 1 veya 2 hafta içinde olsun.
4. Karar verdiğiniz günde sigarayı bırakın; daha önceden sayıyı azaltmayı denemeyin.
5. Arkadaşlarınızdan size sigara vermemelerini isteyin.
6. Eğer içkiyle sigara içiminiz arasında ilişki varsa ilk birkaç hafta içki içilen yerlerden uzak durun.
7. Tekrar başlama genellikle 4-6 haftada görülmesine rağmen ilk 6 ay boyunca iradenizi güçlü tutmaya çalışın.
8. Karşılaşacağınız kesilme belirtileri hakkında bilgi edinin ve bunlarla baş etme yollarını önceden belirleyin.
9. Sakinleştirici ilaçlar kullanmayın, çünkü faydası olmaz.
10. Sigara için harcamış olacağınız parayı biriktirin ve kendinizi ödüllendirin.

Başarılı olamayanlar için önerileriniz var mı?
Nikotin bağımlılığı tedavisinde kişi tek başına başarılı olamadıysa bir uzmana başvurmalıdır. Danışmanlık, öneri, eğitim, bilişsel davranışçı tedavi ve bunlarla birlikte ya da bunlardan bağımsız uygulanan ilaç tedavileri kullanılır.

Hiç sigara içtiniz mi?
Yirmili yaşlarımda içtim, fakat toplasam yaşamımda on adeti geçmez.

Eşiniz veya anne babanız içiyor mu?
Babam yaklaşık 50 yıl içti, fakat 5 yıl önce akciğer kanseri teşhis edildikten sonra bırakmak zorunda kaldı, şanslıymış ki sadece ameliyatla sağlığına kavuştu. Bu durum çok etkili bir sigara bırakma yöntemi oldu. Aslında, sigara gibi bağımlılık yapıcı maddelerin olumsuz tıbbi ve psikolojik etkilerini erken yaşlarda bilip önlemimizi alabilsek.

Peki sigaraya düşman mısınız?
Benim gibi bağımlılık tedavisi ile ilgilenen bir kişinin alkol ve madde bağımlısının tedavisi sırasında sabırlı olması gerekir. Bu tedavi sürecinde hastada sigara-alkol-madde kullanımı tekrarlayabilir, sadece sigaraya düşman birisi olarak yaklaşırsam hastayı biyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan ele almakta ve tedavi konusunda desteklemekte zorlanabilirim. Dünya’da Adsız Alkolikler, Adsız Narkotikler gibi alkol ve maddeyi zamanında kullanmış, sonradan tedavi olup bırakmış, bir nevi düşman olmuş insanların birlikte kurdukları yardım grupları gibi sigarayı bırakmış kişilerin kurabileceği gruplar olabilir diye düşünüyorum. Bu gruplar sigara ile mücadelede önemli işler yapabilir.

Merkez Efendi Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları ve Tüberküloz uzmanı Dr.Osman Himmetoğlu: Sigaraya Eğitim bütçemiz kadar para harcıyoruz!

Sigarayı bırakma polikliniğiniz hangi günler hizmet veriyor?
Her gün hizmet vermekteyiz, tabii mesai saatleri içinde.

Başvurmadan önce sigarayı bırakmak isteyenlere önerileriniz var mı?
Başaramam gibi negatif düşüncelerden arınıp ilk adımı atmalarını öneririm.

Sizce sigara bırakılmalı mı?
Kesinlikle

Neden?
Sağlıklı nesiller için
yıllık yaklaşık 25 milyar TL’yi çöpe atmamak için
2. sınıf vatandaş olmamak için
sağlıklı ve uzun yaşamak için

En çok başarı sağlayan yöntem hakkında bilgi verir misiniz?
Sigara içmeyi bir hastalık olarak ele almalıyız, çünkü sigaradaki nikotin esrar ve kokainden 8 kat daha fazla bağımlılık yapmaktadır. Dolayısı ile nikotin eksikliğini yerine koyma tedavileri (nikotin bantları, sakızları ve pastilleri) ve nikotine benzer etkileri olan ilaçlar oldukça başarılıdır. Ancak en önemlisi kişinin kendisinin sigaradan kurtulmak istemesidir.

Hiç sigara içtiniz mi? Evet

Hala içiyor musunuz? Hayır

Nasıl bıraktınız?
Sigara içindeki nikotin ile bağımlılık yapar. Sigara bırakıldığında nikotin yoksunluk semptomları denilen baş ağrısı, sersemlik, sinirlilik, kilo alma gibi belirtiler ortaya çıkar. Tüm bu belirtiler bağımlılık düzeyi arttıkça artar. Hekim olduğum için sigaranın nasıl bir illet olduğunu zaten biliyordum. Sigarayı bir ramazanda gündüz içmiyorsam gecede içmem dedim ve bıraktım. Kendimi oyalayacak bir uğraş (saz çalmaya çalışma) buldum ve sorunsuz bıraktım. Gerçekten de bana dost olmadığını 20 yıllık arkadaşlığımızın çok kolay bittiğini gördüm.

Ailenizden içen var mı? Babam içerdi.

Bıraktırabildiniz mi?
Ne yazık ki babam 54'ünde kalp krizi geçirdi ve bu sayede kendiliğinden bıraktı.

Peki sigaraya düşman mısınız?
Evet düşmanım. Çünkü her yıl ülkemizin 100.000 vatandaşını sigaraya bağlı hastalıklardan kaybediyoruz. Yılda yaklaşık 25 milyar TL Amerika gibi sigara üretici ülkelere hibe ediyoruz. Bu para milli eğitim bakanlığının bütçesine eşittir.