Sayfalar

29 Kasım 2010 Pazartesi

10 Kasım 2010 tarihli Sağlıkta Gündem: GRİP & SOĞUK ALGINLIĞI

Sevgili Manisalı Hemşerilerim,
Haftaya Kurban Bayramı tatili nedeniyle sizlerle birlikte olamayacağız. Bu nedenle hepinizin bayramını kutluyorum.
Yaklaşık 1 yıldır, izin demeden, tatil demeden her hafta sizlere sağlık konusunda doğru ve güncel bilgi vermeye çalıştım. Bu süre içinde yardımcı olan tüm meslektaşlarıma çok teşekkür ediyorum.
Gazete yazısı yazmak, gündemi takip edip sizlerin ilgisini çekecek konular bulmak, hekimlerle söyleşmek, notlar alıp onları sizler için bu sayfaya hazırlamak… Dünyanın en zor ve yoğun mesleklerinden birini icra eden kişilerle bunları yapmak… Gerçekten çok zor bir meslek bu gazetecilik!
Ama bir o kadar da keyifli. İnsan ne yaparsa yapsın, başkasına anlatmadı mı anlamı yok. Bence medyanın gücü de buradan geliyor. Hani hikaye bu ya; Temel ve Cindy Crawford bir uçak kazası sonrası bir adaya düşmüşler. Başka kimse yok. Gel zaman git zaman artık karı-koca hayatı yaşamaya başlamışlar. Fakat kısa bir süre sonra Temel yine mutsuz! Cindy sormuş “neyin var Temel’ciğim?”. Teme,l akşama sofrayı hazırla anlatayım demiş. Akşam olunca Cindy’nin saçlarını kısacık kesmiş, uçlarından ona bıyık yapmış. Birde şapkasını taktırmış. Ardından Cindy’ye bakarak “Ula Dursun! Biliyor musun, üç aydır kiminle yaşıyorum?” demiş. Sizin anlayacağınız insan yaptıklarını anlatmadı mı bir anlamı kalmıyor.
Gelelim Kurban Bayramı ve Sağlık konusuna: İlk dikkat edeceğiniz konu, kurban kesme sırasındaki kazalar. İkincisi ise sağlıklı beslenme. Bizim ailede Kurban Bayramının birinci günü kesilen kurbandan hemen bir mangal hazırlanır ve o pişinceye kadar bir şey yenmez ve öğleye doğru kurban etiyle kahvaltı yapardık. Rahmetli babacığım, Kurban Bayramı adetlerini çok severdi. Ben de onu hiçbir konuda kıramadığım gibi bu konuda da kırmaz ne istiyorsa yapmaya çalışırdım. Ancak son yıllarda bu adetten vazgeçirmiştim. Bayram namazından gelir gelmez her zaman yaptığımız klasik kahvaltımızı yapmaya başladık.
Bayramın diğer günlerinde de devamlı et yenilmesini önermiyorum. Normal kahvaltınıza devam etmeyi ve öğlen yemeklerinde sebze yemenizi öneriyorum. Ayrıca et yenildiğinde vücutta sindirim sırasında açığa çıkan zararlı maddeler, yanında yiyeceğiniz taze sebzelerdeki maddelerle birleşir ve vücuda zarar vermeden atılır. İşte bu yüzden et yemeğinin yanında her zaman bol bol salata, taze sebze yemenizi öneriyorum. Ayrıca et yemeğine her zaman bol miktarda baharat ekleyin. Özellikle zerdeçalı mutfağınızdan eksik etmeyin. Ben Karaköy pazarının girişindeki arkadaşlardan kök olarak alıyorum. Eşim yemek yaparken içine bir parça atıyor, sonra onu alıyoruz.
Bayramda üçüncü dikkat edeceğiniz konu, kurban keserken bir içeri, bir dışarı aman üşütüp nezle, grip olmayın. Bu hafta konuğum üniversitemizin genç akademisyenlerinden Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanı Yrd.Doç.Dr.Kıvanç Günhan. Şu tarihlerde yurt dışında kongrede olmasına rağmen, gitmeden önce beni kırmayıp sizler için bu söyleşiyi yaptığı için kendisine çok teşekkür ederim.
Sağlıkta Gündem’i okuyun, sağlıklı yaşayın.

CBÜ Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Yrd.Doç.Dr.Kıvanç Günhan: GRİP - SOĞUK ALGINLIĞI

Grip nedir?
Grip burun, boğaz ve akciğerleri tutan, influenza virüslerinin neden olduğu, dönem dönem büyük çapta salgınlarla seyreden, çocukluk çağındaki olguların hastaneye yatışlarını gerektiren, komplikasyonlara zemin hazırlayan, yaşlılar ve kronik (süregen) hastalığı olanlarda ölümlere neden olabilen solunum yollarının bulaşıcı, önemli bir enfeksiyon hastalığıdır. Ani başlayan ve 380C yi geçen, yüksek ateşle seyreden bir enfeksiyon hastalığıdır. Grip geçiren olguların büyük bölümü hastalığı ayakta geçiremezler, yatağa düşerler. Grip belirtileri insanların çoğunda bir hafta sürer ve bir hafta sonra kendilerini iyi hissetmeye başlarlar. Özellikle çocuklar, gebe kadınlar, yaşlılar ve kronik sağlık problemleri olan insanlarda grip çok ağır seyredebilir, hatta ölümle sonuçlanabilir.

Hangi yolla bulaşıyor?
Grip, öksürük veya hapşırma yolu ile yayılan virüs yüklü su damlacıkları ile taşınan çok bulaşıcı bir viral hastalıktır. Dolayısıyla grip virusü taşıyan birisiyle yakın temasta solunum sistemi yoluyla bulaşır. Virüsü kapmış bir yetişkin henüz grip belirtileri başlamadan 1 gün öncesinden belirtiler geçtikten 5 gün sonrasına kadar virüsü etrafa bulaştırabilir. Bu süreler çocuklarda iki katı kadar daha uzundur. Yani çocuklar grip virüsünü bulaştırmada önemli rol oynarlar. Özellikle kreşlerde oyuncakların ağza sokulmasıyla grip olan bir çocuktan diğerine virüs kolaylıkla bulaşabilmekte ve böylelikle virüsü alan çocuk da evdeki diğer bireylere virüsü bulaştırabilmektedir.

Kimler risk altındadır?
Kısaca herkes. Ama yine de gribin olumsuzluklarını en şiddetli biçimce yaşayan bazı kişileri risk grupları içinde toplayabiliriz. Bunlar arasında; yaşlılar; kalp, akciğer, şeker ve böbrek hastalığı olanlar; bakımevinde yaşayanlar, grip sezonunda gebe olan kadınlar ve tüm sağlık personeli sayılabilir. Bu kişilerin grip nedeniyle hastaneye yatış olasılıkları sağlıklı bireylere göre 2-5 kat daha yüksektir. Grip yaşlılarda ve kronik hastalığı olanlarda daha ağır seyreder ve ölümlere yol açabilir.

Gripli kişi ile temastan kaç gün sonra hasta oluruz?
Grip virüsü bulaşan bir kişide belirtiler 1-2 gün içinde ortaya çıkmaya başlar.

Soğuk algınlığı ile grip aynı hastalık mı?
Nezle de denilen soğuk algınlığı ile grip, hastalanan kişilerde yaptıkları bakımından birbirlerine çok benzemekle beraber aslında iki farklı mikrop ile ortaya çıkan farklı hastalıklardır. Grip bulguları arasında hızla başlayan ateş veya titreme, öksürük, yaygın eklem ve kas ağrıları, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı ve akıntısı, yorgunluk, halsizlik ve kırgınlık hissi bulunmaktadır. Soğuk algınlığında ise burun tıkanıklığı ve akıntısı ön planda olmakla birlikte, boğazda dolgunluk hissi ve ağrı, kuru öksürük ve halsizlik bulunur.

Grip niye bahar aylarında daha çok görülüyor?
Isı ve nem değişimi, sıcaklıkların bir artıp bir azalması insanları etkiliyor. Havaların ısınmasıyla ya ince giyinip çıkıyor insanlar ya da gene kalın giyiniyorlar. Bu sefer terliyorlar, terlerini üşütüyorlar. Yani bir uyumsuzluk olduğu için de viral hastalıklara eğilim artıyor. Bir bu nedenle, yani dış etkenler nedeniyle bahar hastalıklarını görüyoruz, bir de allerjenler sebebiyle. Bahar mevsiminin en önemli nezle nedenlerinden birisi polenlerdir. Polenler alerjen etki yapıyor. Alerjik rinit, alerjik astım, üst solunum yolu enfeksiyonları, yine bu vücuttaki uyumsuzluk nedeniyle üst solunum yolu enfeksiyonlarına eğilim, ısı ve nem değişikliklerine bağlı da oluşmaktadır.

Yaz aylarında da grip görülüyor mu?
Bağışıklık sisteminde bir problem ve özellikli bir hastalığı olmayan kişilerde yaz aylarında grip sık görülen bir hastalık değildir.

Grip olacağımızı anlayabilir miyiz?
Grip genellikle kısa bir başlangıç yani hazırlık dönemi içerdiği için grip olacağımızı eklem ve kas ağrıları, gözlerde yanma ve hafif ateş ile anlasak da bu dönemde hastalığı engellemek genellikle mümkün değildir.

Grip bulguları başladıktan sonra hastalığı engellemek mümkün mü?
Grip başladıktan sonra bulguları çeşitli ilaçlar ile engelleyebiliyoruz. Ancak hastalığın süresini kısaltmak genellikle mümkün değildir. Hastalarımızın bu süreyi daha rahat geçirmeleri ve ek hastalıklardan korunmaları sağlanabilmektedir. Gripten korunmak için bağışıklık sistemini güçlendirmek önem taşır. Düzenli uyku, dengeli beslenme ve sigaradan uzak durmak bağışıklık sisteminin güçlü kalmasında önemlidir. Bol sıvı alımı, C vitamini ve çinko gibi antioksidanlardan ve minerallerden zengin olan meyve sularını tüketmek korunmada önemlidir. Ayrıca, öksüren ve hapşıran kişilerden uzak durmak ve sık sık elleri yıkamak da etkili yöntemlerdir. Grip günümüzde aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Gelişmiş ülkeler grip aşısını genellikle programlarına almış ve vatandaşlarına ücretsiz olarak sunmaktadır. Ülkemizde grip aşısı rutin olarak yapılmamaktadır, ancak aşı özellikle risk altındaki gruplara önerilmektedir.

Genel olarak gripten nasıl korunmalıyız?
Gripten korunmanın en iyi yolu, grip olmuş kişilerle yakın temas kurmaktan kaçınmaktır. Grip olanlar da, sağlıklı kişilerden uzak durmalıdır. Aşı ile bağışıklanma da gribin bulaşma riski azaltmaktadır. Hastalığı daha kolay atlatmak ve sağlıklı kişilere yaymamak için hastaların mümkün ise işe, okula ve alışverişe gitmemeleri, evde kalıp dinlenmeleri önerilir. Öksürürken veya hapşırırken ağzı bir kağıt mendille kapatıp, mendili hemen çöpe atmak bulaş riskini azaltır. Ağzımızı elimizle kapatırsak, virüs bulaşmış elimizi etraftaki eşyalara değdirdiğimizde virüsün etrafa dağılmasına ve diğer insanlara da bulaşmasına neden oluruz. Kağıt mendil yok ise dirseğimizin iç kısmıyla da ağzımızı kapatarak virüsün etrafa saçılmasını önleyebiliriz. Sık sık ellerimizi sabunla yıkama ile sadece gripten değil diğer bulaşıcı hastalıklardan da büyük oranda korunabiliriz. Mikroplar genellikle insanların kontamine yüzeylere dokunduktan sonra bulaşmış eller ile ağız, burun ve gözlere dokunulması ile bulaşır. Unutmayalım ki yeterince ve düzenli uyku, dengeli beslenme, yeterince sıvı tüketme, düzenli spor ve iyi bir stres kontrolü ve uyumu ile bağışıklık sistemimizin iyi çalışmasını ve hastalıklarla daha iyi mücadele etmesini sağlayabiliriz.

Gripte antibiyotik kullanılır mı?
Eğer hekim tarafından gribin yol açtığı ek bir bakteriyolojik hastalık saptanmamışsa gripte antibiyotik kullanımı kesinlikle gereksizdir.

Nasıl tedavi ediyorsunuz?
Öncelikle hastalarımıza çevrelerindeki kişilere hastalığı bulaştırmamaları için neler yapmaları gerektiğini anlatıyoruz. Gribin hangi ek hastalıklara neden olabileceğini ve bu ek hastalıkların bulgularını anlatıyoruz. Daha sonra şikayetlerini giderecek ve hastalığın ek sorunlara ilerlemesini engelleyecek uygun ilaç, diyet ve yaşam koşullarını öneriyoruz. Gripte, aynen diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi tedavi tek tip değildir. Bu bakımdan tedavi hazır giyimden ziyade, kişiye özel terzi dikimi bir elbiseye benzetilebilir.

Grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklara yönelik ilaçlar sıklıkla eczanelerden temin ediliyor ve yaygın olarak kullanılıyor. Bu konuda önerileriniz var mı?
Bu ve diğer birçok hastalık benzer bulgularla başlamaktadır. Bu bakımdan grip olduğunu düşünen hastalarımızın öncelikle aile hekimlerine başvurmalarını; muayene olduktan sonra, hekimin önerilerini takip etmelerini öneririm. Unutulmamalıdır ki çok basit olarak göreceğimiz bir grip, özellikle eşlik eden hastalıklar varlığında ölümcül dahi seyredebilmektedir.

Grip tedavisi veya korunmasında beslenme önemli mi?
Yaşamın bedensel ve ruhsal bakımlardan sağlıklı devamı için beslenme düzen ve içeriğinin en önemli faktörlerden olduğunu düşünmekteyiz. Sağlıklı beslenme için pakete girmiş olan yiyeceklerden mümkün olduğunca uzak durulması önerilmektedir.

Portakal veya limon suyu grip olanlara hemen önerilen gıdalardır. Bunların gerçekten faydası var mı?
Kesinlikle evet. Tüm taze sebze ve meyve tüketiminde olduğu gibi, aşırıya kaçmadan, her öğün bir tane portakal veya limon tüketmek, bu meyvelerin içerdikleri özellikle aktif C vitamini gibi faktörler nedeniyle yararlıdır.

Marketlerde yaygın olarak “kış çayı”, “grip çayı” gibi bitki çayları satılıyor. Bunların tüketimi konusunda düşüncelerinizi öğrenebilir miyiz?
Bitkilerle tedavi yani fitoterapi, günümüz bilim anlayışında tıbbın doğrudan içinde olmamakla birlikte hemen yanı başında yer almaktadır. Ancak bunların kullanımları sırasında kulaktan dolma bilgilerden ve halkımız tarafından doğrudan alıp kullanma şeklinde değil, konunun uzmanlarına danışarak, onların önerdiği şekil ve miktarlarda kullanılması gerektiğini düşünmekteyiz.

Grip hastalığı başka hastalıklara yol açabilir mi? Tehlikeli bir hastalık mı?
Grip aslında kendi kendini sınırlayan bir hastalık olmakla beraber, ne yazık ki potansiyel olarak ölümcül komplikasyonlara neden olabilir. Tipik komplikasyonlar arasında tüm solunum yollarının yani burun, sinüsler, boğaz, orta kulak ve akciğerlerin ikincil enfeksiyonları sayılabilir. Özellikle rinosinüzit ve zatürre (pnömoni), sıklıkla gribal enfeksiyonla ilişkilendirilir. Grip ve nezle ile bağlantılı ölümlerin en sık görülen nedenidir. Diğer ciddi komplikasyonlar arasında bronşit, orta kulak iltihabı, astım alevlenmeleri ve kronik tıkayıcı akciğer hastalıkları bulunur. Ayrıca, kasları, kalbi ve beyini etkileyen ciddi sorunlar da ortaya çıkabilir.