BOYUN AĞRILARI- 3 Kasım 2010 tarihli Sağlıkta Gündem

Sevgili Manisalı Hemşerilerim,
Bugün söyleşimizin konusu neredeyse hepimizin sık sık yaşadığı bir sorun olan boyun ağrıları hakkında. Aslında boyun ağrıları ile birlikte sizlere Ağrı polikliniğini de tanıtmak istiyorum. Ağrı polikliniği son yıllarda popularitesi artan bir branş. Özellikle kanser hastalarımda meydana gelen ağrılarda sık yardım aldığım bir uzmanlık alanı. Ağrı polikliniğinden Ağrı üst ihtisası yapan Anestezi Uzmanları sorumludur. Üniversite hastanemizde de Doç.Dr.İdil Tekin Mirzai bu branşta hizmet veren hocalarımızdan.
Ağrı polikliniği sadece kanser değil her türlü ağrının tedavisinde hem daha güçlü hem de farklı yöntemler uygulayabilmektedir. Ben kendimi bildim bileli sırt ve boyun ağrısı çekerim. Özellikle omuz kaslarımda çok fazla tutulma, kramp oluyor. Beni tanıyanlarınız bilir, özellikle şehir trafiğini hiç sevmediğim ve eskilerin tabiriyle çık-çık canlı olduğumdan motora binmeyi severim. Tüm arkadaşlarım ağrılarımın hep bu yüzden olduğunu söyler dururdu. Motoru sattım, uzun süre binmedim, denedim. Yine tutulma ağrısı yaşıyorum. Hele hiç unutmam bir keresinde az daha motordan düşecektim. Motorla giderken bir çukura girdim ve tam o sırada omzumda bir kasılma meydana geldi ve nefes alamadım birkaç dakika. Hemen sağa çektim ve motoru orada bırakıp taksi ile hastaneye gittim. Ameliyathane bölümünde İdil Hocayı aradım. Sağ olsun hemen geldi. Kısa süre önce arkadaşlarımdan duymuştum, sırtıma iğne yapabilir mi, bu durumuma iyi gelir mi diye danıştım. İşte bana o sırada kuru iğne yapmanın iyi geleceğini söyledi ve sırtımın değişik yerlerine saç teli kalınlığında çok sayıda iğne batırdı. Sonradan öğrendim ki bunlar gümüşten yapılan iğnelerdi ve sadece bu iğne batırılıyordu. Ayrıca bir ilaç verilmiyordu. Bir çeşit akupunktur gibi ama daha bilimsel.
Zor nefes alarak, iki büklüm gittiğim yerde yaklaşık onbeş dakika sonra yürüyerek ve rahatlamış olarak çıktım. Tutulma olan yerde hala bir gerginlik vardı ama çok rahatlamıştım. Bu olaydan sonra birkaç defa daha tekrarladı ve aynı kuru iğne tedavisini yaptırdım. Bir dönemden sonra artık yaptırmama gerek kalmadı. Artık çok nadir tutulma, kas krampı yaşıyorum ama iğne yaptıracak kadar şiddetli olmuyor ve hissettiğimde aldığım bir iki ilaçla geçiyor.
Boyun ağrıları yukarıda anlattığım nedenlerin dışında daha pek çok hastalıktan kaynaklanabilir. Örneğin yüksek tansiyon sabahları ensede olan boyun ağrıları yapar. Biz cerrahlar bir ameliyata giriyoruz, aynı pozisyonda saatlerce durunca çıktığımızda boyun ağrısı yaşıyoruz. Yani pozisyon bozukluğu nedeniylede boyun ağrısı olabilir. Akşamları uygun olmayan pozisyonda televizyon seyretmek veya bilgisayar karşısında uzun süre oturmak da boyun ağrısı yapabilir.
Bu gibi ağrılarınız olduğunda öncelikle neden olduğunun bulunması gerekir. Bunun için ortopedi, fizik tedavi veya beyin cerrahisi uzmanlarına başvurabilirsiniz. Ama nedeni benim gibi biliyorsanız hemen bir ağrı polikliniğine gidin.
Sağlıkta Gündem’i okuyun, sağlıklı yaşayın.

CBÜ Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı Doç.Dr. İdil Tekin Mirzai: BOYUN AĞRILARI ve AĞRI POLİKLİNİĞİ

Boyun Ağrısı nedir?
Boynumuz; servikal omurlar, bunların aralarındaki diskler, omurlar arasındaki eklem ve bağların dışında boyun adaleleri ile bir bütün olarak çalışır. Bu sayede servikal omurga, çok yönlü hareket imkanına sahiptir ve değişik seviyelerde, değişik hareketleri daha kolay ve daha fazla yapma özelliği taşır.
Boyun ağrıları her yaş grubunda karşılaşılabilen, yaşam kalitesini düşüren önemli bir sağlık problemidir. Her üç insandan birinin yaşamında en az bir kere boyun ağrısı geçirdiği kabul edilmektedir. Yapısal, fonksiyonel ve duygusal nedenler boyun ağrısına yol açmaktadır. Boyun ağrıları, boyun omurgasını oluşturan kemiklerin, eklemlerin, omurların arasında yer alan disklerin ve omurga etrafındaki kas ve bağların bozukluğu sonucu oluşur.

Boyun Ağrısı neden olur?
Çalışan insanlarda görülme sıklığı daha fazladır. Boyun ağrıları, servikal omurganın kötü veya yanlış kullanımından ya da bir travma sonucu zedelenmeden dolayı olabileceği için ağrıyı başlatan bölge ve oluşum iyi teşhis edilmelidir.
Yanlış duruş, psikolojik stres, soğuğa maruz kalmak, yorgunluk gibi etkenler boyun bölgesinde ağrı nedenidir. Uzun süreli bilgisayar - daktilo kullananlar, sürekli tek noktaya odaklaştıkları için boyun kaslarının yeterince hareket etmemesi sonucu ağrı çekerler.
Boyun ağrısı nedenleri kas iskelet sistemi kaynaklı mekanik nedenler, boyun dışı bölgelerin hastalıklarının neden olduğu ağrının boyun bölgesinde hissedilmesi ve boyun bölgesini tutan yangısal, enfeksiyöz ve tümöral hastalıklar olabilir.

Aşırı sinirlenme, stres boyun ağrısı yapar mı?
Özellikle stres boyun kaslarında kasılmaya neden olur ve boyun ağrısı ve gerilim baş ağrısı ortaya çıkar. Bu şekilde ortaya çıkan ağrılarda kas gevşeticilerin yanı sıra bölgeye yapılan enjeksiyonlar, gevşeme egzersizleri, fizik tedavi yapılması ve antidepresan ilaç verilmesi yoluna gidilir.

Boyun ağrısı yayılabilir mi?
Boyun ağrısına yol açan hastalıklarda ağrı bazı olgularda sadece ensededir. Bazı olgularda ise enseden başa, sırta, kollara ve hatta göğüse doğru yayılabilir. Sıklıkla hastanın boyun hareketlerinde kısıtlılık oluşur. Kola ve ele yayılan uyuşmalar, ellerde güçsüzlük hissi, baş dönmesi, sersemlik hissi sık dile getirilen yakınmalardır.

Nasıl tanı koyuyorsunuz?
Direk boyun filmleri, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans, EMG gibi yöntemler, kemik sintigrafisi gibi yöntemlerden hekimin uygun gördüğü biri veya birkaçı ile tanı konulur.
Ancak bazen tanısal yöntemler mevcut ağrıyı açıklayamaz. Saptanan patoloji ağrı ile ilişkili olmayabilir ya da hiçbir patoloji saptanmadığı halde ağrı mevcut olabilir. Bu durumda daha özel testler gerekir. Örneğin ağrının kaynağı olduğu düşünülen bölgeye lokal uyuşturucu yapılır. Ağrı %50’den fazla azalıyorsa bu girişim tanı koydurucu olur.

Pozisyon bozukluğu ve stres nasıl ağrıya yol açıyor?
Tekrarlayan aktivitelerde bulunma, kötü pozisyon ve psikolojik stres ile birleşince “aşırı kullanmaya bağlı zedelenme” tablosunu ortaya çıkarır. Uzun süre başın öne eğilerek veya aşırı yukarı kaldırılarak çalışılması kas yorgunluğu ve kas kısalmasına yol açarak boyun ve sırt ağrısına neden olur. Çalışma koşulları ve bilgisayar kullanımının artması nedeniyle sık karşılaşılmaktadır. Biz buna “tekrarlayan strese bağlı ağrı” diyoruz.

Bildiğiniz gibi bende Fibromiyalji var ve sık sık boyun ağrısı çekiyorum. Bu konuda okurlarımıza bilgi verebilir misiniz?
Fibromiyalji; süregen ağrı, tutukluk, yorgunluk ve vücudun bazı noktalarında derin hassasiyet ile tanımlanan bir hastalık grubudur. Ağrı, yaygın olmakla birlikte sıklıkla boyun ve bel bölgesinin derin dokularında hissedilir. Omuz, dirsek, diz ve ellerde de ağrı olabilir. Baş ağrısı sıklıkla eşlik edebilir. Hasta, el ve ayaklarının şiş olduğundan yakınabilir. Ancak şişlik sıklıkla saptanamaz. Sabahları dinlenmeden uyandığını ifade eden hasta sayısı oldukça fazladır.
Yakınmalar soğuk ve/ veya nemli hava, yorgunluk, psikolojik gerginlik ve hareketsizlikle artarken sıcak ve kuru havada, masaj ve aktivite ile azalır.

Fibromiyalji daha çok kimlerde görülür?
Genellikle kendisinden ve çevresinden beklentileri fazla olan kişilerde görülür. Sıklıkla 30- 60 yaşları arasında ve kadınlarda görülür.

Nasıl tedavi ediyorsunuz?
Fibromiyalji hastalığında tedavi oldukça güç ve yavaştır. Hastalık genellikle yıllar boyu devam eder. Çeşitli tedavi programları ile geçici bir rahatlama sağlanabilir. Ancak yakınmaların tamamen kaybolması nadirdir. Tedavide 1. basamak hastaya hastalık hakkında bilgi vermektir. 2. basamağı ise ağrıyı geçirme ve fonksiyonu artırmaya yönelik tedavi girişimleri oluşturur.

Boyun tutukluğu ve kireçlenmesi hakkında bilgi verebilir misiniz?
Travma ve duruş bozukluğu sonucu gelişen, boyunda tutukluk ve lokal ağrı ile karakterize bir tablodur. Masa başında çalışanlarda olduğu gibi boynu uzun süre aynı pozisyonda tutmak, yatarak televizyon seyretmek, uygun olmayan yastık ve yatakta yatmak gibi nedenler boyunda zorlanmaya yol açabilirler. Kaslarda kasılma gelişeceğinden boyundaki normal olan eğrilik azalır, boyun hareketleri ağrılı ve kısıtlı olur. Boyna yönelik radyolojik tetkiklerin sonucu genellikle normaldir.

Servikal omurgayı meydana getiren kemik, bağ, kas gibi yapıların yozlaşması sonucu ortaya çıkan ve buna bağlı sinir ve damarsal bozuklukları da içeren klinik tabloya ise kireçlenme diyoruz. Nedenlerinin yaşlanma, mikrotravmalar, makrotravmalar, duruş bozuklukları ve genetik faktörler olduğu düşünülmektedir. Boyun ağrısı, kola yayılan ağrı, baş ağrısı, boyunda tutukluk, kolda güçsüzlük - hissizlik- yanma- batma, ellerde zayıflık- beceri azalması- uyuşma- karıncalanma, kulak çınlaması, baş dönmesi ve bulanık görme gibi yakınmalara neden olabilir.

Boyun fıtığı da ağrıya yol açıyor değil mi? Kısaca bu konuda da bilgi verebilir misiniz?
Boyun omurgasını oluşturan kemiklerin arasında yer alan diskler şok emilimi görevini görür. 40 yaşından sonra diskin normal-jelatin yapısı bozulur. Disk dejenerasyonu daha çok ilerleyen yaşla oluşmakla beraber, yaşam tarzı, genetik, sigara içme, beslenme ve fiziksel aktivite özellikleri tarafından da etkilenir.
Yaşın ilerlemesi ve travmaya maruz kalma durumlarında diskler yıpranmaya başlar. Dıştaki tabaka giderek incelir, ani yapılan ters bir hareket sonrasında yırtılır. Disk dışarı doğru taşarak aynı seviyedeki sinir köküne baskı yapar. Böylece boyun-kol ağrısı ve o kolda uyuşma, karıncalanma, bazen de güçsüzlük hissedilir. Hasta düzenli olarak boyun egzersizlerini yaparak ve boyun koruma prensiplerine uyarak ağrının sık tekrarlamasını önleyebilir.

Ne tür yaralanmalar boyun bölgesine zarar verir?
Boyun başı taşıdığı ve çok hareketli olduğu için zedelenmelere çok açıktır. Motorlu araç kazası, dalma, spor kazası ve düşmeler sonucu boyunda zedelenmeler kolaylıkla oluşabilir. En çok kas ve bağlar gibi yumuşak doku zedelenmeleri oluşsa da, bazı ağır yaralanmalar boyun kemiklerinde kırık ya da kaymaya yol açarak omurilik zedelenmelerine neden olabilirler.

Boyun ağrılarını önlemek için yapılması gerekenler nelerdir?
Boyun duruşunun (postür) düzgün olması
Boyun-sırt bölgesinin güçlendirilmesi
Boyunda travmadan ve tekrarlayıcı stresten kaçınma
Düzgün beslenme
Düzenli fiziksel aktivite
Sigarayı bırakmak
İş yerinde ergonomik düzenlemeler yapmak

Boyun ağrılı hastalara önerileriniz nedir?
Çalışmanıza sık ara verin. Masada veya arabada otururken kısa aralar verip ayağa kalkın, kısa yürüme ve gerinme egzersizleri yapın.
Çalışma sandalyenizi ve bilgisayarınızı ayarlayın. Otururken kalçalarınızın hizası dizlerinizden hafifçe daha yukarıda olmalı, baş ve boyun doğru pozisyonda olmalıdır.
Çok sayıda veya kalın yastıkla yatmayın, televizyon izlerken kanepenin koluna başınızı dayayıp uyuyakalmayın!
Telefonun ahizesini omuz ile boynunuzun arasına sıkıştırarak konuşmayın.
Germe ve güçlendirme egzersizleri yapın.
Omurga sağlığı için yürüyün ve yüzün.

Boyun ağrılarını nasıl tedavi ediyorsunuz?
Öncelikle kas kökenli ağrılar değerlendirilir. Analjezik ve kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi, gevşeme terapisi, kuru iğne veya tetik nokta enjeksiyonları tedavinin başlıca yaklaşımlarıdır. Güçlü ve kalıcı spazm söz konusu ise botilinum toksini enjeksiyonu da gündeme gelebilir.

Hasta için uygulaması daha konforlu olduğundan ilaç tedavisi ilk olarak denenmelidir. Özellikle akut dönemdeki boyun zedelenmelerinde boyunluk verilebilir. Uzun süreli veya devamlı kullanımda boyun kaslarında zayıflama ve boyun hareketlerinde kısıtlılık gelişebileceği için kısa süreli kullanım önerilmektedir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon öneriyormusunuz?Olguların çoğunda fizik tedavi ile düzelme sağlanabilmektedir. Bazı olgularda elle yapılan tedaviler olan spinal mobilizasyon ve manipulasyon tedavileri de oldukça yüz güldürücüdür. Ancak mutlaka bu konuda eğitimli ve deneyimli hekimler tarafından uygulanmalıdır.
Hangi tedavi uygulanırsa uygulansın, kalıcı bir iyileşme için doktor tarafından düzenlenen boyun egzersiz programı yani “rehabilitasyon” tedavinin esasını oluşturur. Egzersiz programı her hasta için ayrı düzenlenir. Boyun kaslarını germe egzersizleri ve boyun kaslarını güçlendirici egzersizler uygulanır.
Ağrı kaynağı eklemler ise eklemin içine lokal anestezik ve kortizon enjeksiyonu veya eklemin sinirine blok tedavisi uygulanmalıdır.

Ağrı kliniğinizde uyguladığınız tedavilerden de bahsedebilirmisiniz?Ağrı disk kökenli veya sinir kökü basısına bağlı ise Anestezi-Ağrı kliniklerinde röntgen altında diskin ve sinirin üzerine iğne ile yaklaşılarak lokal anestezik ve steroid enjeksiyonları yararlı olur. Ağrılı bölgeye yerleştirilen bir kateter aracılığı ile bu ilaçlar sürekli uygulanabilir. Bu işlemlerin yeterli olmadığı daha şiddetli ağrılarda ağrıyı ileten sinirler radyofrekans dediğimiz radyo dalgaları ile bloke edilebilir. Ağrılı diskin içine de radyo dalgaları ile tedavi yapılabilir. Omurilik stimülasyonu bir sonraki tedavi seçeneğidir.

Ne zaman ameliyat öneriyorsunuz?
Buraya kadar anlattığım yöntemler yeterli olmadığında omurga cerrahisi gündeme gelir. Boyun fıtığı nedeniyle mesane ve barsak fonksiyonlarında bozulma, tedaviye rağmen kas gücü ve duyu kusurunun ilerlemesi, sinir kökü baskısına bağlı ağrının tedavi ile giderilememesi durumunda cerrahi tedavi uygulanır.