Merkez Efendi Devlet Hastanesi Üroloji Uzmanı Dr.Metin Ok: İdrar Kaçırma Kadınlarda Daha Çok!

İdrar kaçırma (İnkontinans) nedir?
İdrar kaçırma, mesane yani idrar torbası kontrolünün kaybolarak, kişinin isteği dışında, damlalar halinde veya daha yoğun olarak idrarın kaçması demektir. Mesane, kişi kendisi idrar yapmak isteyene kadar idrarı tutmakla sorumlu bir organdır. Bu işlevinde bir hata olduğunda kişi idrar kaçırır.

Ne sıklıkta görülmektedir?
Kadınlarda idrar kaçırma sanıldığından daha fazladır ve farklı araştırmalarda %14-49 arasında değişmektedir. Ancak, birçok kadın bu durumu, doğumun ya da ilerleyen yaşın normal bir sonucu olarak görüp doktora başvurmadığından, idrar kaçıran kadınların toplumumuzdaki gerçek oranını hesaplamak güçtür. Genellikle yaşlılar utandıkları için bu sorunu yakınlarından gizlerler ve sorunu kendi kendilerine çözmeye çalışırlar. Gençlerde ise, hafif idrar kaçırma çok sık olmadığı takdirde üzerinde durulması gerekmeyen ve doktora gitmeye lüzum görülmeyen bir sorun olarak algılanır. Halbuki, baştan itibaren alınacak önlemlerle yaşlılıkta sorunun daha da büyümesi önlenebilir.

Kadında idrar kaçırma tek tip mi yoksa farklı türleri nelerdir?
Öksürme, hapşırma, gülme, yürüme ve egzersiz gibi karın içi basıncını arttıran çeşitli hareketler sırasında idrar kaçmasına stres tipi idrar kaçırma diyoruz. Kadınlardaki idrar kaçırmanın yarısından fazlası bu tip idrar kaçırmadan oluşur. Bunun dışında mesane dolumu ya da diğer uyarılmalarla kendiliğinden mesanede kasılmalar olup, güçlü bir tuvalete gitme ihtiyacı hissedildiği anda, tuvalete yetişemeden idrar kaçırmaya da sıkışma tipi idrar kaçırma diyoruz. Hastaların üçte birinde idrar kaçırma bu tiptir.
Stres tip idrar kaçırma ile sıkışma tipi idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumlarda karışık tip idrar kaçırmadan söz edilir. Örneğin hasta hem öksürdüğünde ya da hapşırdığında, hem de bazen ani bir sıkışma hissi sonrasında idrarını kaçırabilir. Hastaların beşte birinde karışık tipte idrar kaçırmaya rastlanmaktadır. Mesane kapasitesinin üzerinde idrar biriktiğinde, mesanenin aşırı gerilmesine bağlı olarak, idrar yapma zorunluluğu hissetmeden az miktarda idrar kaçırma da görülebilmektedir. İdrar kaçıran kadınların %5-10’unda görülür.

İdrar kaçırmanın sebepleri nelerdir?
Stres tipi idrar kaçırmanın görülme sıklığını arttıran faktörler; yaşın ilerlemesi, çok sayıda doğum yapma, iri bebek doğurma, ırksal yatkınlığın olması, ailesel yatkınlık (bağ dokusu elastikiyetinin az oluşu), menopoza girmek, sigara kullanmak, uzun süreli kabızlık şikayeti olması, şişmanlık, geçirilmiş kadın organ ameliyatları sayılabilir.
Sıkışma tipi idrar kaçırmanın görülebileceği durumlar; mesane enfeksiyonları, vajen enfeksiyonları, mesane taşları ve tümörleri, mesane çıkışı tıkanıklıkları, ani sıkışma hissi ile birlikte olan idrar kaçırmaya neden olabilir. Bazen de herhangi bir neden tespit edilemeyebilir.
Şeker hastalığı, omurilik yaralanmaları, multiple skleroz gibi bazı kas hastalıkları ve alkolizm sinir hasarına yol açarak ayrıca prostat büyümesi taşma tipi denilen idrar kaçırmaya neden olabilir.
Bazı ilaçlar da inkontinansa sebep olabilir veya kolaylaştırabilir. Bunlar arasında adale gevşeten ilaçlar, tansiyon düşürücü ilaçlar, idrar söktürücüler, sakinleştiriciler, depresyona karşı ilaçlar, alerji ilaçları, sayılabilir.
Devamlı idrar kaçırmaya sebep olabilecek nedenler arasında ise mesane ve vajen arasında ya da idrar kanalı-vajen arasında oluşacak fistül denen, normalde olmaması gereken kanalsı yapılar sayılabilir.

İdrar kaçırmanın günlük hayata önemli bir etkisi var mı?
İdrar kaçırma önemli bir sosyal problemdir. Hastaların hayat kalitesi ciddi oranda bozabilen bu durum, şahsın kendisine olan güvenini ve davranış kalıplarını bozabilmektedir. Aynı zamanda sürekli ped kullanmak, beklenmedik anda meydana gelen ıslaklıktan utanmak ve idrar kokusu kadınları sosyal ve psikolojik açıdan da zor duruma sokar. Sürekli kullanılan pedler, tahrişe neden olup pişikler oluşmasına yol açar. Ped kullanma zorunluluğu kıyafet seçmekte sorun yaratabilir. Kısacası bireylerin yaşam kalitesini çok kötü etkileyen bir durumdur.

İdrar kaçırma çiftlerin cinsel yaşamını nasıl etkiliyor?
İdrar kaçırmanın kadın cinsel fonksiyonları üzerine olumsuz etkisi olduğu ve bu hasta grubunda seksüel fonksiyon bozukluğu sıklığının %26 ile %43 arasında değiştiği bilinmektedir. Ülkemizde de yapılan araştırmalarda benzer bulgular saptanmıştır.
İsveç’te 2009 yılında yapılan bir çalışmada idrar kaçıran kadınların sadece günlük yaşamının değil cinsel yaşamlarının da bozulduğu gösterildi. İdrar kaçıran 206 kadınla yapılan görüşmelerde kadınların %38’i ve eşlerin %32’si idrar kaçırmanın ilişkilerini ciddi şekilde bozduğunu belirtmişler. Bu oran genç çiftlerde daha yüksek bulunmaktadır.