CBÜ Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Uzmanı Doç.Dr.Ender ELLİDOKUZ: 50 yaşından sonra kontrol şart!

Kolon Kanseri Nedir? Kalın barsağın en uzun kısmında oluşan kanserlere kolon kanseri denilmektedir. Rektum (kalın barsağın birkaç santimetrelik son kısmı) bölgesinde oluştuğunda ise rektal kanser deniliir. Bu kanserler batı toplumlarında 3. en sık görülen fakat 2. en sık öldüren kanserlerdir. Ülkemizde kesin veri yoktur.

Risk Faktörleri Nelerdir?
Kolorektal kanserlerin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak emin olduğumuz, bir kişiden diğerine bulaşma olmadığıdır. Hastaların %90’ı 50 yaşın üzerindedir. Ailesinde kolon kanseri olanlarda, özellikle genç yaşta hastalananların 1. derece akrabalarında risk çok artmıştır. Ailevi kolon kanseri ve ailevi polip (barsaktan köken almış iyi huylu tümörler) sendromu olan kişilerin ailesi ve akrabalarında risk çok artmıştır. Beslenme önemli bir risk faktörüdür. Özellikle lif içermeyen rafine besinler tüketmek, yetersiz folat ve kalsiyum tüketmek kolon kanser riskini arttırmaktadır.

Erken Tanı Mümkün müdür?
Hastada belirtiler ortaya çıktıktan sonra genellikle erken tanıdan söz etmek pek mümkün değildir. Bu nedenle erken tanı ancak tarama programları ile mümkündür.
Belirtileri Nelerdir?
En sık görülen belirtisi hastanın büyük tuvalet alışkanlığında oluşan değişimdir. Dışkılama sıklığı azalır ya da artabilir. İshal ve kabızlık diğer sık görülen belirtidir. Hastalar dışkılamasının tam olmadığından ya da karnında gaza bağlı ağrı şişkinlik ve dolgunluk hissinden yakınırlar. Dışkı çapı azalmış olabilir ve dışkıda kan olabilir. Aşırı yorgunluk, nedensiz kilo kaybı ve bulantı kusma da hastalığın ileri dönemlerinde tabloya eşlik edebilir.

Tanı Nasıl Konur?
Bu belirtileri gösteren hastalar ya da risk fatörleri taşıyan hastalar öncelikle doktor tarafından değerlendirilir ve tanıyı koymak yada hastalığın olmadığını saptamak için kolonoskopi (kalın barsağı değerlendirmek anüsten girilerek yapılan endoskopi işlemi) ya da kolon grafisi ile değerlendirilir. Kesin tanı ise kolonoskopi sırasında alınacak biyopsi ile konulur.

Kolon Kanserinden korunmak mümkün mü?
50 yaşın üzerinde herkes yılda bir dışkıda gizli kan testine tabi tutulur. Bu test ülkemizde KETEM (Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi) tarafından ücretsiz olarak yapılmaktadır. 10 yılda bir kolonoskopi yapılarak bu kanserden korunulabilir. Birinci derece yakınlarında kolon kanseri olanlarda ise bu tarama yetersizdir. Bu grup hasta yakınlarına erken yaşta başlayan özel tarama programı uygulanır.